DMSO, of dimethylsulfoxide, is een preparaat dat al tientallen jaren wordt gebruikt in de traditionele en alternatieve geneeskunde, en dat evenveel voor- als tegenstanders heeft. Dus, kan het veilig gebruikt worden en op welke manier? Wij stellen voor of DMSO effectief andere geneesmiddelen van de huisapotheek kan vervangen.
- Wat is DMSO?
- Toepassingsschaal van DMSO
- DMSO als medicijn?
- Potentiële therapeutische toepassingen van DMSO
- Bijwerkingen van DMSO gebruik
- Is het de moeite waard om DMSO te gebruiken?
Dimethylsulfoxide, een chemische verbinding met de formule (CH3)2SO, werd voor het eerst geïsoleerd in 1866 door de Russische wetenschapper Alexander Zaytsev. Het duurde echter tot het midden van de 20e eeuw voordat het op grote schaal in de industrie werd gebruikt. Tegenwoordig wordt het in massaproductie gewonnen uit dimethylsulfide, dat een bijproduct is van de verwerking van de boom tot pulp. Als middel met een potentiële farmacologische werking is het onderwerp van talrijke wetenschappelijke studies, waarvan de resultaten in de medische wereld echter nog steeds tot aanzienlijke controverses leiden.
Wat is DMSO?
Chemisch gezien is DMSO een organische zwavelverbinding, die de vorm aanneemt van een kleurloze, transparante vloeistof, die schijnbaar reukloos is. Bij contact met de huid komt echter een zeer karakteristieke en beslist onaangename knoflook- en zwavelgeur vrij die, verrassend genoeg, zelfs in de mond kan worden gevoeld! De smaak wordt beschreven als licht bitter, met een zoete noot. DMSO mengt goed met water en is ook een zeer goed oplosmiddel. Voor de goede orde, het kookt bij 189 graden C en zijn dampen zijn zwaarder dan lucht.
De schaal van toepassingen van DMSO
De aantrekkingskracht van DMSO ligt vooral in zijn vermogen om andere stoffen op te lossen en verder te transporteren in een gemakkelijk opneembare vorm. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de belangrijkste toepassing van dimethylsulfoxide de produktie is van oplosmiddelen die ook doeltreffend zijn in de context van vele anorganische verbindingen. Bovendien is DMSO een doeltreffend reinigingsmiddel om zelfs professionele verven te verwijderen. In laboratoria wordt het dan weer voornamelijk gebruikt als analytisch reagens, als bestanddeel van chemische reacties en als beschermend middel voor bevroren biologisch weefsel.
DMSO als medicijn?
In de jaren zestig werd DMSO in de Verenigde Staten onderzocht op zijn mogelijke toepassing bij het conserveren van organen voor transplantatie. In de loop van de experimenten is echter gebleken dat dimethylsulfoxide opmerkelijk gemakkelijk en in recordtijd de epidermis en de dermis binnendringt, zonder de structuur ervan te beschadigen. Deze eigenschap werd al snel opgepikt door farmaceutische bedrijven – helaas bleek de eerder genoemde knoflookgeur een obstakel te zijn voor klinische proeven en potentiële toepassingen, waardoor veel veelbelovende projecten werden stopgezet.
Uit latere studies is echter gebleken dat DMSO in concentraties van 70-90% niet alleen op zichzelf perfect in de huid doordringt, maar ook moleculen van andere stoffen, waaronder geneesmiddelen, met zich mee kan voeren. Bovendien blokkeert dimethylsulfoxide, wanneer het op de huid wordt aangebracht, verrassend doeltreffend het gevoel van pijn en biedt het onmiddellijke verlichting die tot 6 uur kan duren! Het mechanisme van deze pijnstillende werking is hoogstwaarschijnlijk gebaseerd op het blokkeren van perifere zenuwen – daarom werd DMSO in het verleden gebruikt voor de behandeling van brandwonden, snijwonden en verstuikingen. Ooit werd het zelfs door Olympische atleten gebruikt om pijnlijke verwondingen te bestrijden.
Onderzoek toont ook aan dat DMSO ontstekingsremmende en antioxiderende effecten heeft – het is onder meer getest in het kader van de behandeling van colitis ulcerosa, urogenitale infecties en reumatoïde artritis. Vanwege dit brede therapeutische potentieel is dimethylsulfoxide ook vandaag de dag nog een populair diergeneesmiddel.
Potentiële therapeutische toepassingen van DMSO
Volgens de moderne geneeskunde is DMSO een doeltreffende behandeling voor urologische ontstekingsaandoeningen, met name interstitiële cystitis. In het laatste geval wordt het zelfs gebruikt om de binnenkant van de blaas te spoelen, wat de pijn doeltreffend verlicht. Bovendien heeft dimethylsulfoxide een bewezen vermogen om de pijn in de extremiteiten na een trauma te verlichten – het wordt dan gebruikt in de vorm van een crème met een concentratie van maximaal 50%. Een ander gebruik van DMSO, dat in ziekenhuizen wordt toegepast, is het verminderen van het lekken van chemotherapeutica naar de omringende weefsels tijdens intraveneuze therapieën.
Er is echter nog geen overtuigend bewijs dat dimethylsulfoxide daadwerkelijk sclerodermie (een bindweefselziekte die verharding van de huid veroorzaakt), amyloïdose (een opeenhoping van vezelige eiwitten in weefsels) of voetzweren bij diabetici behandelt – dergelijke beweringen worden echter gedaan door voorstanders van alternatieve geneeskunde. Zij beweren ook dat DMSO de symptomen van herpes kan verlichten, gewrichtspijn bij osteoartritis kan verminderen, maagzweren kan behandelen, pijn bij herpesinfectie kan verminderen en kan helpen bij peesontsteking en weefselgenezing na een operatie. Sommige bronnen suggereren ook het gebruik van DMSO in verband met hoofdpijn, astma, galstenen en diverse huidproblemen.
Dimethylsulfoxide wordt soms verkocht in de vorm van geneesmiddelen op recept (b.v. crèmes, gels met juist gekozen concentraties, meestal rond de 25-50%), maar is ook verkrijgbaar als ongereglementeerd supplement. Voor thuisgebruik wordt het vooral aanbevolen voor uitwendige toepassing op de huid, en minder vaak voor orale inname – dit laatste is het onderwerp van veel controverse!
Bijwerkingen van DMSO gebruik
Veel van de mogelijke effecten van dimethylsulfoxide zijn nog steeds een mysterie. Orale toediening is in dit opzicht het meest omstreden – er zijn geen duidelijke gegevens over de schadelijkheid van specifieke doses en mogelijke bijwerkingen. Wat de uitwendige toepassing betreft, is de kwaliteit van de preparaten die op de vrije markt worden verkocht, helaas twijfelachtig – sommige zijn strikt voor technisch gebruik en niet voor medisch gebruik! Er wordt zelfs op gewezen dat alle onzuiverheden en toxines die in industriële DMSO aanwezig zijn, gemakkelijk in de weefsels worden getransporteerd. Tot dusver zijn mogelijke bijwerkingen beschreven, zoals droogheid en irritatie van de huid, hoofdpijn en duizeligheid, misselijkheid, braken en diarree, alsmede ademhalingsstoornissen en allergische reacties.
Er wordt ook op gewezen dat we geen betrouwbare informatie hebben over de veiligheid van het gebruik van DMSO bij zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. Tegelijkertijd weten we echter al dat het preparaat de werking van insuline bij diabetici kan veranderen en nier- en leverbeschadiging kan veroorzaken, vooral bij mensen met falen van deze organen. Patiënten met chronische problemen mogen daarom in geen geval DMSO gebruiken zonder hun arts te raadplegen. Het preparaat kan een wisselwerking hebben met steroïden, bloedverdunnende medicijnen of kalmerende middelen.
Is het de moeite waard om DMSO te gebruiken?
Het is niet moeilijk te begrijpen waarom dimethylsulfoxide zoveel emotie oproept. Enerzijds is het een stof met buitengewone medische mogelijkheden; anderzijds kan een ongecontroleerd gebruik ervan – vooral van preparaten van ontoereikende kwaliteit – de gezondheid ernstige schade toebrengen. Zo weten wij bijvoorbeeld dat DMSO de afbraak van rode bloedcellen veroorzaakt en bij intraveneuze toediening zeer gevaarlijk kan zijn voor mensen met hematologische aandoeningen.
Anderzijds toont een vrij recente Canadese studie (Elisia et al., 2016) aan dat dimethylsulfoxide onder laboratoriumomstandigheden daadwerkelijk een sterk ontstekingsremmend effect heeft, waarbij het gehalte aan witte bloedlichaampjes en cytokinen in het bloed wordt verlaagd. Het zou dus een veelbelovende behandeling kunnen zijn voor auto-immuunziekten zoals artritis en waarschijnlijk ook voor sommige vormen van kanker. Voorlopige studies over het gebruik van DMSO bij de behandeling van dermatologische problemen, variërend van zweren tot huidnecrose, zien er eveneens veelbelovend uit.
Het is daarom zeer waarschijnlijk dat DMSO-bevattende preparaten die door een arts worden voorgeschreven en in de apotheek worden gekocht, doeltreffend zullen blijken bij het oplossen van vele gezondheidsproblemen. Het is echter beslist onverantwoord om dimethylsulfoxide zelf te gebruiken, vooral van een niet-geverifieerde bron – de mogelijke bijwerkingen kunnen zwaarder wegen dan de verwachte voordelen. Er is nog veel onderzoek nodig om de veilige voorwaarden van DMSO-therapie en de mogelijke gevolgen op lange termijn vast te stellen. Alternatieve theorieën die suggereren dat het gebruikt kan worden om het syndroom van Down of psychiatrische stoornissen te behandelen, moeten met voorzichtigheid worden behandeld! .